Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Όνομα στη μητρική γλώσσα José Raúl Capablanca y Graupera (Ισπανικά)
Γέννηση 19 Νοεμβρίου 1888
Αβάνα
Θάνατος 8 Μαρτίου 1942
Νέα Υόρκη
Αιτία θανάτου εγκεφαλική αιμορραγία
Συνθήκες θανάτου φυσικά αίτια
Χώρα πολιτογράφησης Κούβα (1898–1942)
Ισπανία (1888–1898)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες Ισπανικά
Καταλανικά
Σπουδές Fu Foundation School of Engineering and Applied Science
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα σκακιστής μυθοπλαστικός συγγραφέας διπλωμάτης
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις Παγκόσμιο σκακιστικό πρωτάθλημα
Ο Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα υ Γκραουπέρα (José Raúl Capablanca y Graupera, 19 Νοεμβρίου 1888 – 8 Μαρτίου 1942) ήταν Κουβανός σκακιστής, με ισπανικές ρίζες, παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι από το 1921 έως το 1927. Θεωρείται ένας από τους καλύτερους σκακιστές όλων των εποχών, διάσημος για τα εντυπωσιακά φινάλε του, την εκπληκτική ακρίβεια και την ταχύτητα παιχνιδιού του. Εξαιτίας της απαράμιλλης μαεστρίας του στη σκακιέρα και το σχετικά απέριττο στυλ παιχνιδιού του, ονομάστηκε Ανθρώπινη Σκακιστική Μηχανή. Θεωρείται από πολλούς ειδικούς ως ο πιο ταλαντούχος σκακιστής όλων των εποχών.
Βιογραφία και Καριέρα
Παιδική και εφηβική ηλικία
Ο Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα, παιδί-θαύμα, σε φωτό του 19ου αιώνα σε ηλικία 4 ετών, παίζοντας σκάκι με τον πατέρα του
Ο Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα, δεύτερος, από τους επιβιώσαντες στη γέννηση, γιος ενός Ισπανού αξιωματικού (η Κούβα ανήκε τότε στην Ισπανία),[14] γεννήθηκε στην Αβάνα της Κούβας στις 19 Νοεμβρίου 1888. Σύμφωνα με όσα ισχυρίζεται ο ίδιος, έμαθε τους κανόνες του παιχνιδιού στην ηλικία των τεσσάρων ετών παρακολουθώντας τον πατέρα του να παίζει, επισήμανε μάλιστα μια λανθασμένη κίνηση στον πατέρα του, ενώ στη συνέχεια τον κέρδισε δύο απανωτές φορές.
Στην ηλικία των οχτώ ετών έγινε μέλος του Σκακιστικού Ομίλου της Αβάνας, όμιλος που είχε διοργανώσει πολλά σημαντικά τουρνουά, όμως λόγω συμβουλής κάποιου γιατρού, δεν έπαιζε συχνά για να μην επιβαρυνθεί λόγω του μικρού της ηλικίας του (το σκάκι είναι ένα ιδιαίτερα απαιτητικό πνευματικό παιχνίδι, πολύ περισσότερο σε αγωνιστικό επίπεδο). Μεταξύ Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου του 1901, σε ηλικία μόλις 13 ετών, κέρδισε σε παρτίδα τον 38χρονο τότε Κουβανό εθνικό πρωταθλητή Χουάν Κόρσο. Παρόλα αυτά τον Απρίλη του 1902 απογοήτευσε, κατατασσόμενος μόλις τέταρτος από έξι διεκδικητές του κουβανέζικου πρωταθλήματος, χάνοντας και στα δύο ματς που έδωσε εναντίον του Κόρσο.
Το 1905 πέρασε με χαρακτηριστική ευκολία τις εισαγωγικές εξετάσεις του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης όπου, διακαώς επιθυμώντας να γίνει μέλος της ισχυρής ομάδας μπέιζμπολ του πανεπιστημίου, κατάφερε και επιλέχθηκε ως μέλος της ομάδας των πρωτοετών φοιτητών. Την ίδια χρονιά, γίνεται μέλος του Σκακιστικού Ομίλου του Μανχάταν όπου σύντομα αναδεικνύεται σε ισχυρότερο παίκτη στις τάξεις του.
Ήταν ιδιαιτέρως ικανός στο γρήγορο σκάκι (ράπιντ, όπου ο χρόνος σκέψης των σκακιστών είναι πολύ περιορισμένος), κερδίζοντας ένα τουρνουά το 1906, μπροστά και από τον κορυφαίο την εποχή εκείνη σκακιστή και παγκόσμιο πρωταθλητή, τον Γερμανό μαθηματικό και φιλόσοφο Εμάνουελ Λάσκερ (παγκόσμιο πρωταθλητή επί 27 χρόνια, ρεκόρ εκπληκτικό και ακατάρριπτο έως τα σήμερα).
Σύμφωνα με τα αρχεία του Πανεπιστημίου Κολούμπια, ο Καπαμπλάνκα είχε εγγραφεί μετά από τις επιτυχείς εισαγωγικές εξετάσεις στη Σχολή Μεταλλευμάτων, Μηχανικής και Χημείας του πανεπιστημίου, τον Σεπτέμβρη του 1910, για να σπουδάσει χημικός μηχανικός. Το 1908 όμως παράτησε το πανεπιστήμιο για να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στο σκάκι
Πρώτα χρόνια καριέρας
Η ικανότητα του Καπαμπλάνκα στο σκάκι ράπιντ τον οδήγησε στη συμμετοχή σε επιδείξεις σιμουλτανέ (παιχνίδι εναντίον πολλών παιχτών ταυτόχρονα σε διαφορετικά τραπέζια, με μετακίνηση από τραπέζι σε τραπέζι) σκακιού και η διαρκώς αυξανόμενη φήμη του σε αυτά τα τουρνουά τον οδήγησε στο να κάνει μια μεγάλη περιοδεία επιδείξεων στις Η.Π.Α το 1909.
Παίζοντας 602 παρτίδες σε 27 πόλεις, είχε ποσοστό νικών 96,4%, ένα εκπληκτικό ποσοστό επιτυχών παρτίδων. Οι εμφανίσεις αυτές τού έφεραν χρηματική ενίσχυση υπό μορφή χορηγίας για τη διοργάνωση ενός αγώνα επίδειξης εναντίον του πρωταθλητή των Η.Π.Α Φρανκ Μάρσαλ,[19] ο οποίος είχε κερδίσει το 1904 το τουρνουά των Πηγών Κέιμπριτζ μπροστά από τον παγκόσμιο πρωταθλητή Λάσκερ και ο οποίος στην ακμή του θεωρείτο μέσα στους τρεις καλύτερους σκακιστές στον κόσμο.[20]
Ο Καπαμπλάνκα νίκησε τον Μάρσαλ με σκορ 15-8 (8 νικηφόρες παρτίδες, 1 ήττα και 14 ισοπαλίες σε σύνολο 23 παρτίδων) - επίδοση που συγκρινόταν με τη νίκη του Λάσκερ εναντίον του Μάρσαλ το 1907 για τον παγκόσμιο τίτλο (8 νίκες, καμία ήττα και 7 ισοπαλίες τότε για τον Λάσκερ). Μετά το ματς με τον Μάρσαλ, ο Καπαμπλάνκα δήλωσε ότι ποτέ πριν δεν είχε ανοίξει ένα βιβλίο θεωρίας σκακιού με σκακιστικά ανοίγματα. Μετά το παιχνίδι αυτό, αναρριχήθηκε στην τρίτη θέση των καλύτερων παιχτών παγκοσμίως στην παγκόσμια σκακιστική κατάταξη, θέση που διατήρησε για όλη την περίοδο 1909-1912.
Στη συνέχεια μετά από μια νέα σειρά επιδείξεων σιμουλτανέ, πλασαρίστηκε δεύτερος στο εθνικό τουρνουά της Νέας Υόρκης πίσω από τον Μάρσαλ (10 βαθμοί) με 9,5 βαθμούς. Ο Μάρσαλ εκτιμώντας το ταλέντο του, επέμενε και κατάφερε να προσκληθεί και ο Καπαμπλάνκα στο τουρνουά του Σαν Σεμπαστιάν της Ισπανίας το 1911.
Εκείνη την εποχή το τουρνουά του Σαν Σεμπαστιάν ήταν μέσα στα πέντε ισχυρότερα τουρνουά σκακιού καθώς συμμετείχαν σε αυτό όλοι οι παγκοσμίου κλάσης παίκτες εκτός του παγκόσμιου πρωταθλητή Εμάνουελ Λάσκερ. Στην έναρξη του τουρνουά ο Όσιπ Μπερνστάιν και ο Άρον Νίμζοβιτς διαμαρτυρήθηκαν για τη συμμετοχή του Καπαμπλάνκα γιατί δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις συμμετοχής, μια και δεν είχε καταφέρει να κερδίσει τουλάχιστον την τρίτη θέση σε δύο τουρνουά μάστερ.
Ο Καπαμπλάνκα απάντησε νικώντας με εκπληκτικό παιχνίδι τον Μπερνστάιν μόλις στον πρώτο γύρο, με ακόμα πιο άνετο τρόπο τον Νίμζοβιτς στη συνέχεια, και εντυπωσίασε τον σκακιστικό κόσμο παίρνοντας τελικώς την πρώτη θέση στο τουρνουά, με 6 νίκες, 1 ήττα και 7 ισοπαλίες, μπροστά από τους κορυφαίους σκακιστές Ακίμπα Ρουμπινστάιν, Μίλαν Βίντμαρ, Φρανκ Μάρσαλ, Καρλ Σλέχτερ, Ζίγκμπερτ Τάρρας κ.ά. Η ήττα του από τον Ρουμπινστάιν αποτέλεσε μια από τις εκπληκτικότερες νίκες και καλύτερα παιχνίδια του δεύτερου σε όλη την καριέρα του.
Κάποιοι Ευρωπαίοι κριτικοί σκακιού χαρακτήρισαν το παιχνίδι του Καπαμπλάνκα αρκετά επιφυλακτικό, αν και είχε τις λιγότερες ισοπαλίες από τους πρώτους έξι που τον ακολούθησαν στην κατάταξη του τουρνουά. Με την επιτυχία αυτή αναγνωρίστηκε ως σοβαρός διεκδικητής του παγκόσμιου τίτλου.
Διεκδικητής του παγκόσμιου τίτλου
Το 1911, ο Καπαμπλάνκα προκάλεσε τον παγκόσμιο πρωταθλητή Εμάνουελ Λάσκερ σε μάχη για τον παγκόσμιο τίτλο. Ο Λάσκερ δέχτηκε αλλά έθεσε 17 όρους διεξαγωγής του παιχνιδιού. Ο Καπαμπλάνκα εξέφρασε τις αντιρρήσεις του για κάποιoυς από τους όρους, που ευνοούσαν τον Λάσκερ, με αποτέλεσμα το ματς αυτό να ματαιωθεί.
Το 1913 κέρδισε ένα τουρνουά στη Νέα Υόρκη με σκορ 11/13, μισό πόντο μπροστά από τον Μάρσαλ. Στη συνέχεια τερμάτισε δεύτερος πίσω από τον Μάρσαλ σε τουρνουά που έλαβε χώρα στη γενέτειρά του Αβάνα, χάνοντας στο μεταξύ τους παιχνίδι.[30]Οι 600 θεατές του παιχνιδιού αποθέωναν το ίνδαλμά τους, αλλά στο τέλος χειροκρότησαν θερμά τον Μάρσαλ για την κατάκτηση της νίκης. Σε επόμενο τουρνουά στον Σκακιστικό Όμιλο Ράις της Νέας Υόρκης, ο Καπαμπλάνκα κέρδισε και τα 13 παιχνίδια που έδωσε.
Τον Σεπτέμβρη του 1913 διορίστηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών της Κούβας, γεγονός που του χάρισε οικονομική ασφάλεια για την υπόλοιπη ζωή του. Δεν είχε συγκεκριμένα καθήκοντα, αλλά έπαιζε ένα ρόλο πρέσβη της χώρας του οπουδήποτε ταξίδευε στον κόσμο λόγω της αναγνωρισιμότητάς του. Αργότερα τού δόθηκαν οδηγίες να πάει στην Αγία Πετρούπολη για συμμετοχή σε ένα μεγάλο τουρνουά.
