Φιλόστρατος

Η οικογένεια του Φιλόστρατου καταγόταν από τη Λήμνο και είναι πολύ πιθανό να ήταν και ο πατέρας του σοφιστής. Ο Φλάβιος Φιλόστρατος απαντά με τα επίθετα Λήμνιος, Τύριος (λόγω της παραμονής του στην Τύρο) και Αθηναίος. Το τελευταίο το όφειλε στο γεγονός ότι είχε την ιδιότητα του Αθηναίου πολίτη και φαίνεται ότι ο ίδιος το προτιμούσε. Στην Αθήνα έζησε άλλωστε αρκετό χρόνο και το 205 μ.Χ. διετέλεσε μάλιστα στρατηγός των οπλιτών. Εκεί μαθήτευσε κοντά στους σοφιστές Πρόκλο και Ναύκρατη. Αυτοί οι δύο είχαν διδαχτεί από μαθητές του Ηρώδη του Αττικού. Με τον τρόπο αυτό ο Φιλόστρατος συνδεόταν με την παράδοση του κινήματος της δεύτερης σοφιστικής και με τα μεγάλα ονόματα που είχαν ακμάσει τρεις γενιές πριν από αυτόν. Έτσι, έμελλε να είναι εκείνος που αργότερα θα αναλάμβανε να συγγράψει ένα πόνημα για τη ζωή, το έργο και την προσωπικότητα των σοφιστών, καθώς και για την πνευματική κίνηση που αυτοί αντιπροσώπευαν. O Φιλόστρατος δεν εφηύρε απλώς τον όρο "δεύτερη σοφιστική", αλλά προσπάθησε επίσης να δώσει έναν ορισμό της. Πολλές από τις πληροφορίες για τους σοφιστές που βιογραφεί τις άντλησε από έναν άλλο δάσκαλό του, το Δαμιανό τον Εφέσιο. Εκτός όμως από τους τρεις σοφιστές που αναφέραμε, ο Φιλόστρατος είχε ως δάσκαλο και τον Αντίπατρο, του οποίου παρακολούθησε μαθήματα είτε στη Ρώμη είτε στην Αθήνα. Αυτός μάλλον τον εισήγαγε στον κύκλο της αυτοκράτειρας Ιουλίας Δόμνας, συζύγου του Ρωμαίου αυτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήρου και μητέρας του αυτοκράτορα Καρακάλλα. Μαζί της ταξίδευσε πολύ, επισκέφτηκε τη Γαλατία (σημ. Γαλλία), πιθανώς και τη Βρετανία, και φυσικά τις σπουδαίες πόλεις της Ασίας. Εξάλλου, όντας κοντά στην αυτοκράτειρα, παρέμεινε για κάποιο διάστημα στην Αντιόχεια. Το έργο του Υπό την προτροπή της Ιουλίας Δόμνας άρχισε να συγγράφει τη ρομαντική βιογραφία ενός μάγου, του Απολλώνιου, που έζησε τον 1ο αι. μ.Χ. (Τα εις Τυανέα Απολλώνιον). Μετά το θάνατό της (217 μ.X.) ο Φιλόστρατος πήγε στην Τύρο, όπου και δημοσίευσε το συγκεκριμένο έργο. Tον κεντρικό άξονα αποτελεί η προσπάθεια των ειδωλολατρών να αναδείξουν ένα μάρτυρα, έναν ήρωα της πίστης τους, τη στιγμή που έβλεπαν ότι η ειδωλολατρία έχανε έδαφος απέναντι σε μια νέα θρησκεία που εδραιωνόταν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία• μια θρησκεία που χαρακτηριζόταν από τους πολυάριθμους ηρωικούς της μάρτυρες: το χριστιανισμό. Η σημαντικότερη όμως συμβολή του Φιλόστρατου στη σύγχρονη μελέτη της εποχής του έγκειται στους Βίους Σοφιστών, έργο από το οποίο αντλούμε τις περισσότερες πληροφορίες για διάφορους σοφιστές, που δεν αναφέρονται σε άλλες πηγές. Βέβαια, ο Φιλόστρατος δε δίνει μια αναλυτική βιογραφία, ούτε πλήρεις καταλόγους των έργων του καθενός, αλλά αναφέρει περισσότερο διάφορα περιστατικά της ζωής τους και επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην τεχνική και στον τρόπο ομιλίας του καθενός. Οι Βίοι γράφτηκαν μεταξύ του 230 και 238 μ.Χ. και είναι αφιερωμένοι στον ανθύπατο Γορδιανό, που αργότερα έγινε αυτοκράτορας. Το γεγονός ότι ο τελευταίος ανήγε την καταγωγή του στον Ηρώδη τον Αττικό δικαιολογεί την έκταση της αφήγησης του Φιλόστρατου για τον Αθηναίο μαικήνα και σοφιστή. Ο Φιλόστρατος συνέγραψε και άλλα έργα. Από αυτά σώθηκαν ο Ηρωικός, το Περί Γυμναστικής και αρκετές επιστολές. Στο τέλος της ζωής του έμεινε και δίδαξε στην Αθήνα. Πέθανε στα χρόνια του αυτοκράτορα Φιλίππου του ’ραβα (244-248 μ.Χ.).

ITER: Ένας τεχνητός ήλιος!

Εγκάρσια τομή του τρισδιάστατου μοντέλου του θερμοπηρυνικού αντιδραστήρα ITER. Δημοσιεύεται με την άδεια του ITER.

Τον Νοέμβριο του 2006, ξεκίνησε επίσημα μία από τις μεγαλύτερες πειραματικές προσπάθειες στην πυρηνική Φυσική, που υπόσχεται φθηνή και καθαρή ενέργεια με τον τρόπο που παράγεται στον Ήλιο.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πως λειτουργεί ο Ήλιος; Ποιο είναι το καύσιμο από το οποίο παράγεται η ακτινοβολία χάρη στην οποία υπάρχει η ζωή όπως την ξέρουμε στη Γη; Λοιπόν, ο Ήλιος χρησιμοποιεί πυρηνικά καύσιμα σε μια διαδικασία που λέγεται θερμοπυρηνική σύντηξη. Στο καυτό και πυκνό εσωτερικό του Ήλιου, η ύλη φτάνει σε απίστευτα υψηλά επίπεδα θερμότητας και πίεσης, πράγμα που οδηγεί τα άτομα του υδρογόνου να ενώνονται βίαια μεταξύ τους εκλύοντας ενέργεια αλλά και ένα στοιχείο που λέγεται ήλιο. Αυτές οι αντιδράσεις συμβαίνουν μέσα στο “πλάσμα”, την τέταρτη μορφή
της ύλης μετά τα στερεά, υγρά και τα αέρια. Το πλάσμα είναι μια κατάσταση της ύλης όπου τα ηλεκτρόνια διαφεύγουν από τα άτομα και κινούνται ελεύθερα. Όλα σχεδόν τα αστέρια ακτινοβολούν μεγάλες ποσότητες ενέργειας που παράγεται από παρόμοιες διαδικασίες.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορούν να επαναλάβουν την θερμοπυρηνική σύντηξη με ασφάλεια στη Γη προκειμένου να χρησιμοποιήσουμε την ενέργεια που εκλύεται για ειρηνικούς σκοπούς. Γι’ αυτό όμως θα πρέπει να εξομοιώσουν την κατάσταση που επικρατεί στον ίδιο τον Ήλιο, δηλαδή μεγάλες θερμοκρασίες και τεράστια πίεση. Η εξομοίωση αυτών των συνθηκών και ο απαιτούμενος έλεγχος της διαδικασίας γίνεται στο εσωτερικό των θερμοπυρηνικών αντιδραστήρων.
Οι συμβατικοί πυρηνικοί αντιδραστήρες που υπάρχουν σήμερα λειτουργούν με ελεγχόμενη σχάση ατόμων ραδιενεργών στοιχείων (συνήθως ουρανίου 235)… Η σχάση παράγει θερμότητα που προκαλεί βρασμό σε νερό το οποίο μετατρέπεται σε ατμό που κινεί στροβίλους οι οποίοι παράγουν ηλεκτρική ή κινητική ενέργεια. Η σχάση των βαρέων ατόμων του ουρανίου γίνεται από το βομβαρδισμό τους με νετρόνια υψηλής ενέργειας με αποτέλεσμα την εκπομπή θερμικής ενέργειας, ακτινοβολίας και νετρονίων που μπορούν να προκαλέσουν ακόμα περισσότερες σχάσεις, δημιουργώντας έτσι τη λεγόμενη αλυσιδωτή αντίδραση. Παράλληλα όμως παράγονται και ραδιενεργά απόβλητα (Κρυπτό, Βάριο) που δημιουργούν τουλάχιστον πονοκέφαλο όταν κανείς σκέφτεται πως θα τα διαθέσει.
Στους θερμοπυρηνικούς αντιδραστήρες γίνεται το αντίθετο: δύο άτομα ενώνονται για να δημιουργήσουν ένα νέο. Τα άτομα των ισοτόπων του υδρογόνου έρχονται πολύ κοντά δημιουργώντας άτομα ηλίου και εκπέμποντας νετρόνια και μεγάλες ποσότητες ενέργειας (δείτε εικόνα). Αυτό το είδος αντίδρασης, χωρίς έλεγχο, γίνεται και στη βόμβα υδρογόνου, αλλά οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αν την ελέγξουν μπορεί να δώσει μια πιο ασφαλή και καθαρή πηγή ενέργειας απ’ ότι η σχάση, και με λιγότερα απόβλητα…
Ήλιος-λουκουμάς Ο πρώτος θερμοπυρηνικός αντιδραστήρας φτιάχθηκε από τη Σοβιετική Ένωση το 1958 και ονομαζόταν Токамак (τόκαμακ) από την ακροστοιχίδα της ρωσικής φράσης “Τοροειδής θάλαμος σε μαγνητικές περιελίξεις”. Ουσιαστικά επρόκειτο για ένα συμμετρικό σωλήνα σε σχήμα τόρου (φανταστείτε ένα λουκουμά ή μια σαμπρέλα) που ήταν περιτυλιγμένος από σύρματα τα οποία διαπερνούσε ηλεκτρικό ρεύμα. Το ρεύμα δημιουργούσε μαγνητικό πεδίο στο εσωτερικό του τόρου, όπου υπήρχε αέριο υδρογόνου που θερμαινόταν σε πολύ μεγάλες θερμοκρασίες από τη διοχέτευση ηλεκτρικού ρεύματος στο εσωτερικό του. Το μαγνητικό πεδίο χρησίμευε για να εμποδίσει τα φορτισμένα σωματίδια του αερίου να πλησιάσουν τα τοιχώματά του τόρου ώστε να μην χάσουν θερμότητα.
Η απόδοση σε θερμότητα του τόκαμακ ήταν πολύ ανώτερη από κάθε άλλη συσκευή σύντηξης που είχε προταθεί ως τότε, και μέχρι σήμερα είναι η μεγαλύτερη ελπίδα για τη παραγωγή ‘καθαρής’ ενέργειας από την πυρηνική σύντηξη. Πολύ σύντομα το παράδειγμα των Σοβιετικών ακολούθησαν και άλλοι επιστήμονες. Οι Αμερικάνοι έφτιαξαν το δικό τους τόκαμακ στο MIT (Alcator) και μετά στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον (TFTR) ενώ η Ευρώπη έφτιαξε το 1983 το Joint European Torus (JET), που παραμένει ο μεγαλύτερος θερμοπυρηνικός αντιδραστήρας. Ακολούθησαν κι άλλοι όπως η Ιαπωνία, ο Καναδάς και η Γαλλία. Μια τέτοια διάταξη, τη πληρέστερη του είδους της, σκοπεύει να φτιάξει και η διεθνής κοινοπραξία ITER.

Τι είναι το ITER;
To ITER (International Thermonuclear Experimental Reactor) ξεκίνησε το 1985 ως συνεργασία μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης, των ΗΠΑ, της τότε ΕΟΚ και της Ιαπωνίας. Πρόκειται για ένα διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα που θέλει να επιδείξει ότι είναι εφικτή η παραγωγή ενέργειας από πυρηνική σύντηξη με τη δημιουργία ενός αντιδραστήρα σε πλήρη κλίμακα. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν σήμερα και η Κίνα, η Ινδία, η Κορέα και η Ρωσία.
Τον Νοέμβριο του 2006, τα επτά μέλη αποφάσισαν να χρηματοδοτήσουν την κατασκευή και λειτουργία του αντιδραστήρα στο Κανταράς της Νότιας Γαλλίας, όπου λειτουργεί ήδη ο πειραματικός αντιδραστήρας Tore Supra. Το πρόγραμμα ITER (www.iter.org) προβλέπεται να διαρκέσει 30 χρόνια: 10 χρόνια για την κατασκευή του αντιδραστήρα και 20 χρόνια για τη λειτουργία του. Το κόστος του προγράμματος ανέρχεται στα 10 δις €, και πρόκειται να είναι το τρίτο πιο ακριβό επιστημονικό πείραμα μετά το Σχέδιο Μανχάταν (δημιουργία της πυρηνικής βόμβας σχάσης) και το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό ISS. Τη μισή χρηματοδότηση θα αναλάβει η Ευρώπη και την άλλη μισή τα υπόλοιπα μέλη. Οι εργασίες κατασκευής είναι έτοιμες να ξεκινήσουν, αν και οι πρώτες δοκιμές με πλάσμα θα γίνουν μετά το 2016.
Ο ITER θα είναι ένα ενδιάμεσο αλλά κρίσιμο βήμα για να προσδιοριστεί το αν ο μαγνητικός περιορισμός του πλάσματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την ανθρωπότητα για μαζική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας το δεύτερο μισό του 21ου αιώνα. Γι’ αυτό το λόγο, οι επιστήμονες βασίζονται πάνω στην έρευνα που έχει γίνει ήδη σε αντιδραστήρες όπως οι DIII-D (ΗΠΑ), EAST (Κίνα), TFTR, JET, JT-60 (Ιαπωνία), και T-15 (Ρωσία), προκειμένου να φτιάξουν ένα νέο που θα είναι πολύ μεγαλύτερος και πολύ αποδοτικότερος από αυτούς. Ουσιαστικά, όλοι οι προηγούμενοι αντιδραστήρες πετύχαιναν μία από τις απαραίτητες συνθήκες για το πλάσμα (πίεση, θερμοκρασία, περιορισμός πλάσματος, κλπ). Ο ITER θα είναι ο πρώτος αντιδραστήρας που θα πετυχαίνει όλες τις συνθήκες σύντηξης ταυτόχρονα…
Λίγη πυρηνική φυσική
Η πυρηνική σύντηξη είναι η συνένωση ατόμων με ταυτόχρονη απελευθέρωση ενέργειας και μπορεί να γίνει μόνο από στοιχεία που είναι ελαφρύτερα του σιδήρου, όπως τα ισότοπα του υδρογόνου (δευτέριο και τρίτιο). Τα τελευταία είναι τα ιδανικότερα για την παραγωγή ενέργειας καθώς απαιτούν τις μικρότερες θερμοκρασίες για σύντηξη σε μεγάλες ποσότητες. Σε σχέση με τη μάζα τους, η αντίδραση δευτέριου-τρίτιου απελευθερώνει σχεδόν τρεις φορές περισσότερη ενέργεια από τη σχάση του ουρανίου 235, και εκατομμύρια φορές περισσότερη ενέργεια από την καύση του άνθρακα.
Γι’ αυτό, όλα σχεδόν τα είδη σύντηξης περιλαμβάνουν ισότοπα του υδρογόνου, το δευτέριο και το τρίτιο. Για παράδειγμα, στα αστέρια όπως στον ήλιο γίνονται αντιδράσεις σε επίπεδο πρωτονίων που ενώνονται για να σχηματίσουν δευτέριο που με τη σειρά του ενώνεται με ένα πρωτόνιο για να παράγει ήλιο. Η διαδικασία αυτή παράγει ακτινοβολία (φως, ακτίνες γάμμα) και σωματίδια υψηλής ενέργειας. Υπάρχουν όμως και αντιδράσεις σύντηξης μεταξύ ατόμων δευτερίου αλλά και μεταξύ ατόμων δευτερίου με τρίτιο. Όταν γίνεται σύντηξη δευτέριου και τρίτιου, οι δύο πυρήνες ενώνονται σχηματίζοντας ένα πυρήνα ηλίου-4 (ένα σωματίδιο άλφα) καθώς και ένα νετρόνιο υψηλής ενέργειας. Η ενέργεια που απελευθερώνεται σε αυτή την περίπτωση μεταφέρεται κυρίως από το νετρόνιο. Αυτή η τελευταία μορφή ενδιαφέρει τους επιστήμονες. Αν αναρωτιέστε, μπορούμε να βρούμε άφθονο δευτέριο από το θαλασσινό νερό ενώ το τρίτιο παράγεται μέσα στον ίδιο τον θερμοπυρηνικό αντιδραστήρα από το λίθιο.


Σχηματική αναπαράσταση της σύντηξης δύο πυρήνων δευτερίου και τριτίου. Παράγεται ενέργεια της τάξης των 17,6 εκ. eV…
Όμως, για να ξεκινήσει η σύντηξη απαιτείται μεγάλη ποσότητα ενέργειας επειδή τα πρωτόνια των πυρήνων απωθούνται λόγω του θετικού φορτίου τους. Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι οι πυρήνες των ισοτόπων υδρογόνου πρέπει να μπορούν να έλθουν πάρα πολύ κοντά (1 x 10 ^-15 του μέτρου), προκειμένου να αυξηθεί η πιθανότητα να υπερβούν το ηλεκτροστατικό φράγμα που τους χωρίζει και το σημείο όπου η ισχυρή πυρηνική και η ηλεκτροστατική δύναμη είναι ισοδύναμες. Στο ITER, αυτή η κυριολεκτικά απειροελάχιστη απόσταση θα γίνει δυνατή μέσω υψηλών θερμοκρασιών και μαγνητικών δυνάμεων που ασκούν πίεση στο πλάσμα.
Με τη θέρμανση υδρογόνου σε υψηλές θερμοκρασίες, προκαλούνται συγκρούσεις των πυρήνων των ατόμων του υδρογόνου, τόσο ορμητικές και βίαιες που τελικά αυτοί συνενώνονται δημιουργώντας πυρήνες ηλίου (μεταστοιχείωση) εκλύοντας ταυτόχρονα θερμική ενέργεια. Για το δευτέριο και το τρίτιο, αυτό συμβαίνει σε θερμοκρασίες της τάξης των 100.000.000 βαθμών Κελσίου. Το πλάσμα φτάνει σε τόσο υψηλή θερμοκρασία με απότομη συμπίεση (αυξάνοντας το μαγνητικό πεδίο που το περιορίζει) και με ωμική θέρμανση, δηλαδή μέσω ρεύματος που διατρέχει το πλάσμα (το οποίο λειτουργεί ως αγωγός, όπως ακριβώς θερμαίνεται μια αναμμένη λάμπα). Αυτό το ρεύμα δημιουργείται επαγωγικά από άλλους ηλεκτρομαγνήτες που περιβάλλουν τον τόρο με το πλάσμα. Όσο αυξάνει όμως η θερμοκρασία, τόσο μειώνεται η αντίσταση του πλάσματος και μειώνεται η απόδοση. Γι’ αυτό, παράλληλα, εισάγονται στο πλάσμα άτομα με μεγάλη κινητική ενέργεια (neutral beam injection), τα οποία ιονίζονται και παγιδεύονται από το μαγνητικό πεδίο. Τα ιόντα στη συνέχεια μεταφέρουν μέρος της ενέργειάς τους στα άτομα του πλάσματος μέσω κρούσεων, αυξάνοντας κι άλλο τη θερμοκρασία του. Ένας ακόμα τρόπος αύξησης της θερμοκρασίας είναι με ηλεκτρομαγνητικά κύματα (RF heating) που δημιουργούνται από κύκλοτρα που βρίσκονται εξωτερικά του τόρου.
Κι αν διαφύγουν;
Σε τόσο υψηλές θερμοκρασίες, τα σωματίδια του πλάσματος έχουν τεράστια κινητική ενέργεια και επομένως ταχύτητα. Αν δεν περιορίζονται με κάποιο τρόπο, μπορούν να διαφύγουν γρήγορα, παίρνοντας μαζί τους τη θερμότητα και ψυχραίνοντας το πλάσμα σε σημείο όπου δεν παράγεται πλέον καθαρή ενέργεια. Ένας επιτυχημένος αντιδραστήρας θα πρέπει να συμπιέζει το πλάσμα σε αρκετά μικρό όγκο για αρκετή ώρα ώστε να συντηχθεί ένα μεγάλο μέρος του. Στο ITER και γενικότερα στα τόκαμακ, το πλάσμα, δηλαδή το αέριο από φορτισμένα σωματίδια, περιορίζεται με μαγνητικό πεδίο. Ένα φορτισμένο σωματίδιο, όταν διαπερνά το μαγνητικό πεδίο, δεν διαφεύγει. Απλώς περιστρέφεται γύρω από το μαγνητικό πεδίο. Το σωματίδιο μπορεί να κινηθεί κατά μήκος του πεδίου, αλλά αν το τελευταίο έχει τοροειδές σχήμα, τότε το σωματίδιο περιορίζεται.

Λεπτομέρεια του τόκαμακ του ITER (του τόρου με τους ηλεκτρομαγνήτες), όπου θα φιλοξενείται το πλάσμα. Ο όγκος του πλάσματος θα ανέρχεται στα 840 κυβικά.
Για τους παραπάνω λόγους είναι απαραίτητο ένα συμπαγές ‘δοχείο’ περιορισμού, το οποίο θα λειτουργεί και ως ασπίδα των μαγνητών και των άλλων εξαρτημάτων από τις υψηλές θερμοκρασίες και τα κινούμενα σωμάτια, αλλά και θα διατηρεί στο εσωτερικό του μια κατάσταση κοντά στο κενό που θα επιτρέψει τη δημιουργία και πολλαπλασιασμό του πλάσματος. Το ‘δοχείο’ αυτό θα υφίσταται ένα καταιγισμό από σωματίδια υψηλής ενέργειας, όπου τα ηλεκτρόνια, τα ιόντα, τα φωτόνια, τα σωματίδια άλφα και τα νετρόνια θα βομβαρδίζουν συνεχώς την επιφάνειά του. Γι’ αυτό θα πρέπει να είναι φτιαγμένο από υλικό που θα μπορεί να αντέχει σε τέτοιο περιβάλλον για αρκετό χρονικό διάστημα προκειμένου να έχει οικονομική βιωσιμότητα ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ένας από τους στόχους του ITER είναι οι δοκιμές τέτοιων υλικών.
Μόλις ξεκινήσει η σύντηξη, τα νετρόνια υψηλής ενέργειας θα ακτινοβολούνται από τις περιοχές του πλάσματος όπου συμβαίνει η αντίδραση, διαπερνώντας εύκολα το μαγνητικό πεδίο λόγω της ουδέτερης φόρτισής τους. Και επειδή τα νετρόνια παίρνουν το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας, αυτά θα είναι η κύρια πηγή ενέργειας του ITER. Στην ιδανική περίπτωση, τα σωματίδια άλφα θα καταναλώνουν την ενέργειά τους στο πλάσμα, επιφέροντας νέα αύξηση της θερμοκρασίας του. Έξω από το εσωτερικό τοίχωμα του τόρου θα υπάρχουν συσκευές, που θα επιβραδύνουν και θα απορροφούν τα νετρόνια με αποδοτικό και ασφαλή τρόπο, περιορίζοντας την καταπόνηση του αντιδραστήρα και επιτρέποντας την παραγωγή τριτίου από το λίθιο και τα νετρόνια. Η ενέργεια των νετρονίων θα μετατρέπεται ξανά σε θερμότητα που θα μπορεί να κινήσει τουρμπίνες όπως στα κανονικά εργοστάσια ρεύματος.
Προδιαγραφές και στόχοι
Ο τόρος που θα φιλοξενεί το πλάσμα στον ITER θα έχει εσωτερική διάμετρο 2 μέτρα και εξωτερική 6.2 μ. Ο ΙΤΕΡ έχει σχεδιαστεί για να παράγει περίπου 500 MW (1 ΜW = 10^6 Watts) ενέργειας από σύντηξη που θα μπορεί να διατηρηθεί για 500 δευτερόλεπτα (σε αντιδιαστολή με το ρεκόρ του JET που έχει φτάσει τα 16MW για ένα δευτερόλεπτο). Για τη παραγωγή αυτής της ενέργειας ο αντιδραστήρας θα καταναλώνει 50 MW. Ουσιαστικά, δηλαδή, ο στόχος είναι να δεκαπλασιάζει κάθε Watt που καταναλώνει. Αυτό ισοδυναμεί με συντελεστή Q=10, όπου Q είναι ο λόγος εκλυόμενης θερμότητας προς την θερμότητα εισόδου. Σήμερα το ρεκόρ έχει ο JET (Q=0,7) αλλά απαιτείται Q>1 για να αναφλεγεί το πλάσμα (ώστε η περισσότερη θερμότητα για τη συνέχιση της σύντηξης να προέρχεται από τις ίδιες τις αντιδράσεις) ενώ οι εμπορικοί αντιδραστήρες θα πρέπει να έχουν Q μεταξύ 15 και 22. Ο ΙΤΕΡ θα παράγει καθαρή ενέργεια με τη μορφή της θερμότητας, αλλά η εκλυόμενη θερμότητα δεν θα χρησιμοποιείται για τη δημιουργία ηλεκτρικού ρεύματος.

Το εσωτερικό του τόκαμακ του Joint European Torus (JET) με ένα ένθετο στιγμιότυπο του πλάσματος κατά τη λειτουργία του αντιδραστήρα. Ο συντελεστής πολλαπλασιασμού ισχύος του JET είναι μόλις Q=0,64 (αρνητική) ενώ του ITER προβλέπεται να είναι 10.
Και η αντίθετη γνώμη
Φυσικά, δεν πιστεύουν όλοι ότι η λύση στα ενεργειακά και περιβαλλοντικά προβλήματα της Γης είναι η πυρηνική σύντηξη. Την επομένη της υπογραφής της συμφωνίας για τον ITER, η Greenpeace εξέδωσε ανακοίνωση που μόνο θετική δεν ήταν. Σε αυτήν, η οικολογική οργάνωση στηλίτευε τους “μύθους της πυρηνικής σύντηξης”, δηλαδή τις υποσχέσεις για φθηνή ενέργεια, καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών και τέλος των συγκρούσεων για τον έλεγχο των ορυκτών καυσίμων. Τα βασικά επιχειρήματα της οργάνωσης ήταν το υψηλό κόστος δημιουργίας του αντιδραστήρα (το οποίο είναι υψηλότερο κι από τους αντιδραστήρες σχάσης) και το γεγονός ότι δεν αναμένεται να υπάρξει ρεύμα από εμπορικό θερμοπυρηνικό αντιδραστήρα πριν το 2050. Το τελευταίο, κατά την Greenpeace, δείχνει ότι η σύντηξη δεν είναι καλή λύση για τις κλιματικές αλλαγές που προκαλούνται από τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου.
Εκτός αυτών, τα τεχνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η πυρηνική σύντηξη είναι αρκετά. Με απλά λόγια, οι ερευνητές της πυρηνικής σύντηξης έχουν ως στόχο να “κλείσουν” ένα μικρό ήλιο σε ένα κουτί, χωρίς όμως να γνωρίζουν με ακρίβεια πως να φτιάξουν μια τέτοια συσκευή, και το κυριότερο, πόσο θα αντέξουν τα υλικά του στο συνεχή βομβαρδισμό από εκατομμύρια νετρόνια. Σε κάθε περίπτωση, ο καιρός θα δείξει αν το ΙΤΕΡ θα είναι το πρόγραμμα που θα απαντήσει στις ενεργειακές ανάγκες της ολοένα αυξανόμενης ανθρωπότητας με έναν ασφαλή και οικονομικό τρόπο ή αν θα προκαλέσει μεγαλύτερα δεινά.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε το Μάρτιο του 2007 στο περιοδικό “Computer για Όλους”.

H Άγκυρα!

Τα πολύ παλιά χρόνια, τότε που οι ωκεανοί κατάπιαν την Ατλαντίδα και οι θεοί του Ολύμπου κυριαρχούσαν πάνω στους ανθρώπους, ο Πολικός Αστέρας προκάλεσε σε μια παρτίδα ντάμας, την Μέδουσα! Η Μέδουσα είχε προσβάλει, με την ασεβή συμπεριφορά της, την θεά Αθηνά και εκείνη για να την τιμωρήσει, την  μεταμόρφωσε, από πανέμορφη γοργόνα, σε τερατόμορφο δαίμονα, που όποιον κοιτούσε κατάματα, τον μαρμάρωνε!
Το στοίχημα ήταν, η αιώνια σκλαβιά του χαμένου, στον νικητή!
Και η Μέδουσα νίκησε!!
«Θα σε μαρμάρωνα αμέσως, γιατί δεν χρειάζομαι αιώνιο σκλάβο, είπε στον Πολικό Αστέρα,  αλλά πιστεύω ότι, αξίζεις μια ευκαιρία!»
«Σου δίνω χίλια χρόνια περιθώριο, να βρεις και να μου φέρεις, το πιο σταθερό πράγμα στον κόσμο! Χίλια χρόνια! Ούτε μέρα παραπάνω!!»
Έφυγε ο θαρραλέος Πολικός Αστέρας, αποφασισμένος να κρατήσει τον λόγο του!
Για εννιακόσια χρόνια έψαχνε ολόκληρη την γη!
Από τα ψηλότερα βουνά, μέχρι τα βάθη των ωκεανών! Από τα απύθμενα βάραθρα, ως τις λάβες που κυλούσαν από τα ηφαίστεια! Αντιμετώπισε μεγάλους κινδύνους, άντεξε σε πολλές κακουχίες και στο τέλος κατέληξε να μπει στην χώρα των ανθρώπων!
Μα καθώς το όριο των χιλίων χρόνων πλησίαζε, είχε αρχίσει να απελπίζετε ότι, δεν θα μπορούσε να κρατήσει τον λόγο του.
Και τότε έπιασε δουλειά σε ένα ψαράδικο!
Εκεί, κάθε φορά που χαλούσε ο καιρός, δυνάμωνε ο άνεμος και μεγάλωναν τα κύματα, ο καπετάνιος του ψαράδικου, έδενε στην άκρη ενός σχοινιού ένα εξάρτημα, που έμοιαζε με σιδερένιο νύχι και το πετούσε στην θάλασσα. Αυτό γάντζωνε στο βυθό και κρατούσε το ψαράδικο ακίνητο και ασφαλές στην επιφάνια!
Πείστηκε ο Πολικός Αστέρας ότι, αυτό ήταν το πιο σταθερό πράγμα στον κόσμο που έψαχνε τόσα χρόνια και παρακάλεσε τον καπετάνιο να του το χαρίσει.
«Είναι δώρο του θεού Ήφαιστου, είπε εκείνος και το δώρο δεν δωρίζετε. Αν το θέλεις, θα το ζητήσεις, από εκείνον.»
Έφτασε τελικά ο Πολικός Αστέρας στο βουνό του Ηφαίστου και εκεί στο εργαστήριο του θεού που λάξευε τα μέταλλα, τον παρακάλεσε για το σιδερένιο νύχι.
«Θα μείνεις στη δούλεψή μου για εκατό χρόνια, είπε εκείνος, και αν στο τέλος μείνω ευχαριστημένος, θα σου το χαρίσω!!»
Έτσι και έγινε! Για εκατό χρόνια δούλεψε ο Πολικός Αστέρας, αγόγγυστα μέρα και νύχτα και στο τέλος η υπομονή του επιβραβεύτηκε!
«Πάρτο, του είπε ο Ήφαιστος, δίνοντας του το σιδερένιο νύχι, το αξίζεις και μαζί μ’αυτό, σου χαρίζω και μια χρυσή πανοπλία, που η λάμψη της μένει αναλλοίωτη  στον χρόνο. Ίσως σου χρειαστεί!»
Έτσι γύρισε ο Πολικός Αστέρας, την τελευταία μέρα του χιλιοστού έτους στο κρησφύγετο της Μέδουσας, χαρούμενος και περήφανος ότι κράτησε τον λόγο του.
Όμως η ύπουλη και τρισκατάρατη είχε άλλη γνώμη!
«Πρώτον άργησες μία μέρα, του είπε ψέματα και δεύτερον, το πιο σταθερό πράγμα στον κόσμο, δεν είναι το σιδερένιο νύχι, αλλά εσύ, που ενώ μπορούσες να ξεφύγεις από τα μάτια μου, γύρισες, για να κρατήσεις τον λόγο σου.»
«Γιαυτό και εγώ θα σε μαρμαρώσω!!»
Είπε και το έκανε η απαίσια! Και όταν σε λίγο κατάλαβε το λάθος της, ήταν αργά πια για να επανορθώσει.
Έντυσε με την χρυσή πανοπλία του τον μαρμαρωμένο Πολικό Αστέρα και έπειτα κάλεσε κοντά της τον θεό Ήλιο.
«Πάρτον, του είπε, γιατί τον αδίκησα και βάλτον ψηλά στο βορινότερο σημείο του ουρανού! Και θέλω να εξακολουθήσει να βρίσκετε στο ίδιο σημείο για τα επόμενα δέκα χιλιάδες χρόνια! Και κάθε ναυτικός που τον βλέπει, να βρίσκει τον δρόμο του την νύχτα! Και να αισθάνεται ασφάλεια, γιατί θα είναι κάτι αμετάβλητο και οι άνθρωποι, πάντα θα έχουν ανάγκη από σταθερά πράγματα!»
Αυτά είπε στον θεό Ήλιο. Έπειτα έσκυψε σήκωσε το σιδερένιο νύχι, το κοίταξε με επιδοκιμασία και χάθηκε στο κρησφύγετό της!!

Άγκυρα!
Ο ακρογωνιαίος λίθος προστασίας ναυτικών και πλεούμενων!
Το ακροτελεύτιο όργανο ασφαλείας στον υδάτινο κόσμο!
Το σύμβολο της ελπίδας για ασφαλή άφιξη!
Χωρίς αυτήν, κανένα πλεούμενο δεν μπορεί να ταξιδέψει, αλλά ούτε και να ακινητοποιηθεί!
Είναι ένα εξάρτημα, που το ρίχνουμε στην θάλασσα, το ποντίζουμε, αυτό γαντζώνει στο βυθό και ασφαλίζει, συγκρατεί το σκάφος μας από τις κινήσεις των ανέμων,  των ρευμάτων και των κυμάτων, που θέλουν να το παρασύρουν! Είναι δε κατασκευασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε, όσο εύκολα το πετάξαμε στο νερό και γάντζωσε στο βυθό, το ίδιο εύκολα, τραβώντας το με τον κατάλληλο τρόπο, να ξεγαντζώσει και να ξανανέβει στο σκάφος μας.
Είναι ότι πολυτιμότερο, της ασφάλειάς μας στην θάλασσα, γιατί εξασφαλίζει την σταθερότητα της θέση μας, κατά την αγκυροβολία!
Η σταθερότητα της θέσης και η ασφάλεια του πλοίου, ήταν μια ανάγκη που δημιουργήθηκε στους ναυτικούς, από την πρώτη στιγμή ενασχόλησής τους, με το απέραντο γαλάζιο. Έπρεπε να βρουν τρόπο, να προστατέψουν τα σκάφη τους στην θάλασσα και μάλιστα σε μέρη, όπου το μόνο σταθερό σημείο γύρω τους, ήταν ο βυθός.
Έτσι, γεννήθηκαν-επινοήθηκαν-ανακαλύφθηκαν, οι άγκυρες!
Η ιστορία τους χάνετε στους αιώνες και δυστυχώς οι περισσότερες από αυτές είναι θαμμένες στα βάθη ωκεανών, με αποτέλεσμα να μην έχουμε σαφή εικόνα για τα πρώτα χρόνια της δημιουργία τους.
Η υποθαλάσσια αρχαιολογία, που βρίσκετε σε μεγάλη άνθηση τα τελευταία χρόνια, μας δίνει με τις ανακαλύψεις της κάποιες πληροφορίες, αλλά παρόλα αυτά είμαστε υποχρεωμένοι να κινηθούμε με συμπεράσματα, στα όρια του μύθου και της πραγματικότητας.

Η Σειρήνα και ο Ναυαγός ( Ραμόν Σαμπέδρο )

Σε κάποιο μακρινό νησί ξεβράστηκε μια πληγωμένη
    σειρήνα,
εκεί είχε πέσει έξω κι ένας τραυματισμένος
    ναυαγός.
Τον κοίταξε και πόνεσε τόσο με τη μελαγχολία του,
που βάλθηκε να χύνει δάκρυα αλμυρά θλίψης
   γι΄αυτόν.

Ο γερο-ναυτικός που πάντα ονειρευόταν
μια σειρήνα ξανθομαλλούσα,αφρόκορμη,
γλυκόματη, βλέποντάς την έτσι λυπημένη λησμόνησε
   για λίγο τα βάσανά του
κι άρχισε να της λέει το παραμύθι μιας μικρής
   σειρήνας και ενός θαλασσόλυκου :

Οι σειρήνες ονειρεύονται, είπε ο ναυτικός, έρωτες στη
    στεριά,
οι ναυτικοί ονειρεύονται, όπως οι σειρήνες, έρωτες στο πέλαγος,
να ονειρεύεσαι το αδύνατο, αυτή είναι η θρησκεία των
ονειροπόλων.
Για τις σειρήνες και τους ναυτικούς η ζωή είναι να ονειρεύεσαι.

Ο μύθος λέει πως όταν σειρήνα ανταμώνει ναυτικό,
ο θεός της θάλασσας της απαγορεύει να μείνει
   μαζί του.
Πρέπει μόνο να τον κοιτάξει, να του πάρει το νου και
   να συνεχίσει το δρόμο της
γιατί αν μείνει, το αλάτι της θάλασσας θα γίνει πάγος.

Λένε πως τέτοια τιμωρία σκληρή οφείλεται στο μέγα
   Ποσειδώνα :
το 'σκασε η αγαπημένη του μ' ένα ναυτικό που τον
   άκουσε να τραγουδάει.
Από τότε απαγορεύτηκε στους ναυτικούς να βλέπουν
   τις σειρήνες.
Κι αν εκεί που δεν το περιμένουν τις συναντήσουν,
γίνεται η συνάντησή τους τιμωρία βαριά σαν
καταδίκη, αιώνια τιμωρία.

Γλυκιά σειρήνα που ήρθες πληγωμένη, μη θρηνείς
   για τη μελαγχολία μου.
Κι όταν θα φύγεις, να μη σκέφτεσαι πως νιώθω πόνο
   για όλα αυτά.
Μια μέρα θα γίνουμε μονάχα ύλη, και τότε, όπως στην
   αρχή,
πεθαίνει ο Ποσειδώνας, λύνεται η γητειά του,
   και θριαμβεύει τελικά ο έρωτας.
Κι όταν στις καταιγίδες η θάλασσα αφρίζει και
    βρυχάται μανιασμένη,
τα πλοία σέρνοντας στον πάτο της μαζί με τους
   ναυτικούς,
είναι ο αιμοβόρος και σκληρός Ποσειδώνας που δίνει
   χαστούκια
ζηλόφθονου εραστή
γιατί μια σειρήνα κι ένας ναυτικός ξανακοιτάχτηκαν.

Ραμόν Σαμπέδρο. Ναυτικός που έμεινε τετραπληγικός σε ηλικία εικοσιπέντε χρονών και για τα επόμενα τριάντα χρόνια διεκδίκησε το δικαίωμα στο θάνατο. Τη λύτρωση του χάρισε προφανώς κάποιος φίλος, καθώς το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν του επέτρεψε την ευθανασία.

Ο Θάνατος δεν είναι το τέλος

Η καινουργια προσέγγιση στο μεγαλύτερο φόβο του ανθρώπου λέγεται Βιοκεντρισμός, και προέρχεται τόσο από το χώρο της κβαντοφυσικής και της θεωρίας των παράλληλων συμπάντων, όσο και...από τον ίδιο τον Αϊνστάιν. Σύμφωνα με ένα από τα θεμελιώδη αξιώματα της επιστήμης, καμίας μορφής ενέργεια δεν χάνεται. Δεν δημιουργείται και δεν καταστρέφεται απλά υπάρχει. Ξεκινώντας από αυτό, και με δεδομένο ότι ο εγκέφαλος, είναι μια τεράστια γεννήτρια ενέργειας, οι επιστημονες καλούνται να απαντήσουν στο τι γίνεται αυτή η ποσότητα ενέργειας, όταν ο εγκέφαλος σταματήσει λόγω θανάτου να λειτουργεί. Είναι πιθανόν να μεταβιβάζεται σε ένα παράλληλο σύμπαν; Για τους μελετητές, η θεωρία των παράλληλων συμπάντων, είναι μια πραγματικότητα πολύ πιο αντικειμενική από αυτό που θεωρούμε πραγματικότητα δεδομένου ότι έννοιες όπως ο χώρος και ο χρόνος, θεμελιώδεις όσον αφορά την προσέγγιση μας απέναντι στην πραγματικότητα, δεν υφίστανται όπως τις αντιλαμβανόμαστε. Οτιδήποτε ο εγκέφαλος επεξεργάζεται και χρησιμοποιεί σαν πληροφορία, είναι απλά ένα εργαλείο κατανόησης ενός συγκεκριμένου χωροχρόνου μιας συγκεκριμένης πραγματικότητας. Κάτι που αποδεικνύεται από την ανικανότητα του εγκεφάλου, να κατανοήσει την ύπαρξη του συμπαντικού απείρου, εφ’ όσον ο προγραμματισμός του, του καθιστά κατανοητά μόνο τα πεπερασμένα σύνολα. Σε ένα σύμπαν χωρίς χώρο και χρόνο (με τις έννοιες που εμείς τους δίνουμε) όπως στην ουσία έχει αποδειχτεί ότι είναι το σύμπαν, η έννοια του θανάτου, του τέλους, πολύ απλά δεν υφίσταται λένε οι ειδικοί. Υφίσταται η εμπειρία του θανάτου, όπως τον βιώνουμε με το συγκεκριμένης λειτουργίας εγκέφαλο μας, αλλά κατά πόσο αυτή η εμπειρία, ανταποκρίνεται σε μια αντικειμενική πραγματικότητα, για την οποία δεν έχουμε εργαλεία κατανόησης; Ο ίδιος ο αϊνσταιν είχε παραδεχτεί με αφορμή το θάνατό ενός φίλου του, του Μπέσο: «Ο Μπέσο έφυγε από αυτόν τον παράξενο κόσμο, λίγο πριν από μένα. Αλλά αυτό δε σημαίνει τίποτα. Άνθρωποι σαν κι εμάς, γνωρίζουμε ότι ο διαχωρισμός ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, είναι απλά και μόνο μια πεισματάρικη ψευδαίσθηση». Σύμφωνα με τη μελέτη των επιστημόνων, η αθανασία δεν είναι μια διαρκής ύπαρξη σε έναν κόσμο δίχως τέλος γιατί πολύ απλά σαν έννοια, κατοικεί έξω από την έννοια του χρόνου όπως τον ξέρουμε. Σε έναν κόσμο έξω από την αντιληπτική μας ικανότητα, κι από ότι θεωρούμε πραγματικό και μη. Όσο δεδομένη είναι η περιορισμένη μας ικανότητα στον προσδιορισμό της πραγματικότητας άλλο τόσο είναι και η ικανότητά μας στον προσδιορισμό της μη πραγματικότητας. Αυτής που δεν περιορίζεται από το χώρο, το χρόνο και τους νόμους ενός χιλιοστού του σύμπαντος, αλλά επεκτείνεται σε ολόκληρη την δημιουργία και τις παράλληλες, άπειρες όπως και ο χωροχρόνος, μορφές της, όπως αναφέρει το iefimerida.gr ΠΗΓΗ http://www.aniwthoi.net